Dünyada ən çox satılan məhsullar sırasında qazlı içkilər də yer alır. Populyar bir araşdırmaya görə, şəkərli-qazlı içkilər bütün sərinləşdirici içkilər arasında sudan sonra ikinci ən populyar kateqoriyadır. Qeyri-rəsmi statistikalar göstərir ki, 2022-ci ildə dünyada şəkərli-qazlı içkilərin istehlakı 234 milyard litr təşkil edib. 

Dünyada bu cür içkilərin istifadəsində artım müşahidə olunur. Məsələn, 2017-ci ildə Rusiya xarici bazarlara 63 milyon dollarlıq şirin-qazlı içki ixrac edibsə, 2021-ci ildə bu sahədə ixrac 253 milyon dollar dəyərində olub kii, bu da təxminən 305 milyon litr şirin-qazlı içki deməkdir.  

Amma uzun illərdir həm həkimlər, həm də qida mütəxəssisləri bu cür içkilərin təhlükəsi ilə bağlı xəbərdarlıq edirlər.

Mövzu ilə bağlı İqtisadiyyat.az-ın suallarını cavablandıran terapevt Könül Zamanova qazlı içkilərin orqanizmə zərərlərindən söz açıb: “Qazlı içkilər tərkibindəki maddələrə - istər boya maddələri olsun, istər dadlandırıcılar olsun – bir sözlə tərkiblərinə görə çeşidli problemlər yaradır. Bu cür içkiləri mütəmadi istifadə etmək mədə-bağırsaq sistemində, qaraciyərdə və sümüklərdə fərqli problemlər yaradır. Eyni zamanda maddələr mübadiləsinin pozulmasına gətirib çıxara bilir. Həzmsizlik, qarında şişkinlik, köp kimi şikayətləri insanlar özləri də müşahidə edə bilir”. 

Terapevt insanların bu cür içkilərə niyə böyük maraq göstərməsinin səbəblərini də dilə gətirib: “Onların tərkibindəki maddələr asılılıq yarada bilir. Yəni içdikcə daha çox içir insan. Həm də iştahartırıcı bir xüsusiyyəti də var. Daha çox yedizdirir, nəticədə insanın daha çox kilo almasına, yəni gərəksiz şəkildə kökəlməsinə səbəbə olur”. 

Dietoloq Sevinc Həsənzadə qazlı içkilərin tərkibini şərh edib: “Əgər biz bir stəkan şirəli-qazlı içki içiriksə, bilməliyik ki, onun tərkibində təxminın 10 çay qaşığı qədər şəkər var və bu günlük qəbul etməli olduğumuz dozanın 100 dəfə aşılması deməkdir”. 

Qida üzrə mütəxəssis Ağa Salamov bu mövzuda daha çox valideynləri məsuliyyətli olmağa çağırır: “Uşaqların istəyinə uyğun olaraq valideynlər də yox deyə bilmir və onlar üçün rəngli qazlı içkiləri alıb süfrəyə qoyurlar. Uşaqların mütəmadi bu cür içkiləri qəbul etməsi onların orqanizmlərində ph səviyyəsinin aşağı düşməsinə gətirib çıxarır. Ph səviyyəsini yaxşılaşdırmaq üçün, məsələn, saf su ilə meyvə şirəsini yarıbayarı qarışdırıb içmək daha məqsədəuyğundur. Yaxud kompotlar da bizim milli mətbəximizin, süfrəmizin bəzəyidir. Çünki kompotun içində olan meyvələr də liflərlə zəngindir”.

Elmi araşdırmalar sübut edir ki, qazlı içkilərin istehlakı qidalanma və sağlamlıqla birbaşa əlaqəlidir. Bu tip içkilərin istifadəsi enerji qəbulu, həmçinin çəki artımı ilə müşayiət edilir. Lakin bu içkilərin gündəlik istehlakını su, çay və ya qəhvə ilə əvəzləmək diabet riskini 2-10% azaldır.