"Narkomaniya" yunan sözü olub, "narko" bihuşluq, "maniya" isə asılılıq deməkdir. Belə ki, narkotik maddələr mərkəzi sinir sisteminə spesifik təsir göstərməklə tez bir zamanda asılılıq yaradan maddələrdir.

Narkotik vasitələr əvvəlcə tibbi məqsədlər üçün istifadə edilmişdir. Belə ki, qədim misirlilər tiryəkdən ruhi xəstələri sakitləşdirmək, əzabları azaltmaq, spazm və sarsıntıları, pozulmuş əsəb-sinir sistemini bərpa etmək üçün istifadə etmişlər. Tiryəkdən ilk dərman XVI əsrdə hazırlanmış və onu icad edən isveçrəli həkim Paraselsin şərəfinə adlandırılmışdır. Sonralar isə tiryəkin zəhərli maddə kimi orqanizmə əks təsiri, ölümə səbəb olduğu müəyyənləşdirilmişdir.

Bəşəriyyətin ilk dövrlərində təkcə tibbi məqsədlər üçün istifadə edilən narkotiklər sonradan qeyri-tibbi məqsədlər üçün də istifadə edilməyə başlayıb cəmiyyətə “ağ ölüm” təhlükəsi yaymışdır. Bunun nəticəsidir ki, müasir dövrdə cəmiyyətdəki fərdlərin narkomaniyaya dair vərdişləri digər pis vərdişlərindən daha təhlükəli haldadır. Belə ki, narkotikləri satan şəxslər, yəni narkodilerlər həmişə yeni alıcı axtarışında olurlar. Onlar əsasən tüfeyli həyat sürən şəxsləri, bəzən isə maddi imkanı çox yaxşı olmaqla cəmiyyətdə özünə müəyyən mövqe tutan şəxsləri öz torlarına sala bilirlər.

Təcrübə göstərir ki, narkotik vasitələrdən bir dəfə istifadə etmiş şəxslər öz nəfslərini saxlaya bilməmiş, yeni doza əldə etmək üçün əllərindən gələni etmişlər. Bu isə sonda həmin şəxslərin müflisləşməsinə, pul əldə etmək məqsədi ilə oğurluq da daxil olmaqla digər cinayətlərin törətməsinə səbəb olmaqla cinayətkarlığın artmasına gətirib çıxarır. Göründüyü kimi qlobal problem olan narkomaniya xəstəliyi insan cəmiyyətinin mənəvi və əxlaqi dəyərlərinə, ictimai asayişə böyük zərbə vurmaqla sosial-iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərir, insanların həyat və sağlamlığına ciddi təhlükə yaradır. Məhz buna görə də ölkəmizdə narkotik vasitələrin satışı kimi istifadəsi də qadağan edilmişdir. Belə ki, bu tip fəaliyyətlərlə məşğul olan şəxslər mütəmadi olaraq hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən aşkar edilərək əməllərinin ictimai təhlükəlilik dərəcələrinə görə müvafiq olaraq cinayət və ya inzibati məsuliyyətə cəlb edilirlər.

Narkomaniyaya qarşı mübarizə hər zaman Azərbaycan Respublikasının prioritet məqsədlərindən birini təşkil etmişdir. Belə ki, bununla bağlı həm ölkəmizdə çoxsaylı beynəlxalq tədbirlər təşkil edilmiş, həm də beynəlxalq təcrübə əsasında ölkə qanunvericiliyimiz təkmilləşdirilmişdir. Belə ki, ölkəmiz 1961-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotik Vasitələrin İstifadəsi üzrə Konvensiyasına, 1971-ci ildə Psixotrop Maddələrin İstifadəsi üzrə Konvensiyasına, 1988-ci ildə isə “Narkotik vasitələrin və Psixotrop Maddələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə mübarizə haqqında” 1988-ci il Konvensiyasına qoşulmuşdur. Bu gün 26 iyun BMT-yə üzv olan digər ölkələr kimi Azərbaycan Respublikasında da “Ümumdünya Narkotiklər Əleyhinə Mübarizə Günü” kimi qeyd olunur.

Yuxarıda qeyd olunanlarla yanaşı 17 fevral 1997-ci il tarixdə BMT-nin Yaxın və Orta Şərqdə narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə nəzarət və bununla bağlı problemlər üzrə yardımçı komissiyasının 32-ci sessiyasının Bakı şəhərində təşkil olunması xüsusi əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən biridir. Ümumilli lider Heydər Əliyev həmin sessiyada çıxış edərkən bildirmişdir ki, “narkotiklərə nəzarət, narkomaniya və narkobiznes ilə mübarizə əsrimizin son illərində dünyanın ümumbəşəri bir problemi olmuşdur. Bu mübarizə hər bir ölkənin, xalqın, millətin fiziki və şüuri sağlamlığı uğrunda aparılan mübarizədir”.

Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənabları 02 fevral 2022-ci il tarixdə Gənclər Forumunda öz çıxışında qeyd etmişdir ki, “narkotik vasitələr insanı uçuruma aparır, özünü də, ailəsini də, yaxınlarını da bədbəxt edir, bir dərd olur. Ona görə bu zəhər ümumiyyətlə təmizlənməlidir”.

Bu gün ictimai yerlərdə, o cümlədən elm və təhsil müəssisələrində “Narkomaniya əsrin bəlasıdır”, “Narkotiklərə yox deyək”, “Siqaretə yox deyək”, “Gənclər sağlam həyat tərzini seçirlər”, “Narkotiksiz Azərbaycan”, “Narkotiklərdən uzaq durun!” və s. bu kimi yazıların əks olunduğu maarifləndirici lövhələrin asılması cəmiyyətimizin fərdlərin bu bəlaya düçar olmaması üçün mühüm profilaktik əhəmiyyət kəsb edir.

Narkomaniyaya qarşı valideynlərin də rolu böyükdür. Belə ki, valideynlər tərəfindən övladlarının uşaqlıq yaşlarından başlayaraq təlim-tərbiyə işləri elə düzgün şəkildə həyata keçirilməlidir ki, onlar yeniyetməlik və gənclik dövrlərində narkotik və digər pis vərdişlərin qurbanı olmasınlar. Heç də təsadüfi deyildir ki, bəzən azyaşlılar valideyn nəzarətsizliyinin nəticəsi olaraq bu xəstəliyə düçar olurlar. Odur ki, valideynlər bu kimi bəla ilə qarşılaşmamaq üçün mütəmadi olaraq övladlarının təhsil aldığı məktəb və digər elm ocaqları sıx əlaqədə olmalı, övladlarının tərbiyəsində yaxından iştirak etməli, övladları ilə gündəlik söhbət edərək onların çətinlikləri ilə maraqlanmalı, onlara cəmiyyətdə özlərinə tək hiss etdirəcək şərait yaratmamalıdır. Bundan başqa şagirdlərin təhsil və digər faydalı intellektual vərdişlərlə yüklənilməsi onların boş və nəzarətsiz vaxtlarının qalmamasına gətirib çıxaracaqdır ki, bu da sonuncuların başqa əyləncə axtarmaq niyyətinə düşüb pis vərdişlərdən uzaq durmalarına səbəb olacaqdır.

Füzuli rayon prokurorluğu