"Azərbaycanda su qıtlığı hələ 20 il bundan əvvəl məlum olmağa başlayıb. Bu gün isə bu qlobal problem daha geniş şəkildə hiss olunmaqdadır".
Bu sözləri İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında “Biosfer” İctimai Birliyinin sədri, ekoloq Qorxmaz İbrahimli deyib.
Onun sözlərinə görə, ölkəmizin bir çox yerlərində su qıtlığı hökm sürməkdədir. O, buna misal olaraq Aran, Muğan və Şirvan bölgəsini nümunə göstərib. Su qıtlığının hər zaman olacağını söyləyən ekspert bildirib ki, problemin sürətini azaltmaq üçün ilk növbədə israfçılığın qarşısı alınmalıdır:
"Azərbaycanda su böhranından əvvəl ən birinci israfçılıq mövcuddur. Təəssüf ki, biz sudan düzgün istifadəni bilmirik. Bunu etiraf etmək lazımdır ki, suyun ucuz qiymətə verilməsi israfçılığı artıran səbəblərdəndir. Bu isə düzgün yanaşma deyil. İsrafçılığa qətiyyən yol vermək olmaz. Xüsusən də dünyanın ciddi bir böhranla üzləşdiyi bir dövrdə suyun istifadəsində diqqətli olmaq lazımdır".
Suvarmada selləmə suyundan istifadə olunduğunu xatırladan ekoloq söyləyib ki, bu səbəbdən də artıq torpaqlar şoranlaşaraq sıradan çıxır: "Bəzi hallarda suvarma prosesi düzgün təşkil olunmur. Bir çox problemlər var ki, onu həll etmək lazımdır. Şüurda dəyişiklik etsək, bizim nə su qıtlığı, nə də başqa problemimiz yaşanar. İlk növbədə şüurda, təhsildə və maariflənmədə bu məsələ həll olunmalıdır. Su istifadəsi bir mədəniyyətdir. Dövlət böyük xərc çəkərək ucqar məsafələrdən Bakıya su daşıyır. Biz də bu suyu israf edirik".
Q.İbrahimlinin sözlərinə görə, Azərbaycanda urbanizasiya prosesinin düzgün aparılmaması su qıtlığı ilə üzləşməni qaçılmaz edir: "Əhalinin böyük əksəriyyəti Abşeron yarımadasında, xüsusən Bakıda və Sumqayıt şəhələrində məskunlaşıb. Bu isə özlüyündə çox ciddi bir problem yaradır. Bu gün yaxşı olar ki, hökumətimiz müəyyən layihələr işləyərək təşviqata başlasın. Regionların inkişafında xüsusi dövlət layihələri mövcuddur və onlara yerlərdə düzgün əməl olunmalıdır. İlk növbədə Bakı şəhəri əhali baxımından yüngülləşməlidir. Necə ki, Qarabağ Universiteti açılır, bir çox tələbələrimiz, müəllimlərimiz Xankəndiyə daşınacaqlar. Beləcə, bir çox təhsil ocaqlarımızın, sənaye müəssisələrimizin yeri dəyişməli, regional iqtisadiyyatın inkişafı aparılmalıdır. Bununla bir çox məsələ ilə yanaşı, su problemini də müəyyən mənada Bakı üzərindən qaldırmaq olar".
Mütəxəssis su qıtlığı probleminin tam aradan qaldırılmasının mümkünsüzlüyünü vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, məhz bu səbəbdən də sudan qənaətlə və tükənən sərvət olduğunu bilərək istifadə etmək lazımdır: "Azərbaycanın özünün su ehtiyatları transsərhəd çaylarının hesabına yaranır. Gürcüstan, Türkiyə və Ermənistandan daxil olan sular bizim su ehtiyatımızı yaradır. Nəzərə almaq lazımdır ki, qlobal istiləşmədən Gürcüstan və digər ölkələr də əziyyət çəkirlər. Deməli, onlar da suyu özləri üçün daha çox istifadə edəcəklər. Bunun nəticəsində də Kür, eləcə digər çaylarımızda suyun səviyyəsi, çox təəssüflər olsun ki, aşağı düşür. Həmçinin eynilə Xəzərin səviyyəsinin də aşağı düşdüyünü görürük".
Ekoloq Q.İbrahimli həmçinin su problemi ilə bağlı həll yollarını da təklif edib. O, bu problemlə mübarizə çərçivəsində hər kəsi suya qənaət etməyə çağırıb. Mütəxəssis bildirib ki, Kür-Araz ovalığında mövcud olan və drenaj kanalları vasitəsilə Xəzər dənizinə axıdılan qurunt suları texniki su kimi istifadə olunmalıdır: "Bundan başqa, Bakı və Abşeron yarımadasında su qənaətlə verilməlidir. Yəni çoxmilyonluq şəhərdə su asan məsələ deyil. Dünyanın əksər ölkələrində, iri şəhərlərin yaxınlığında su anbarları olur. Bizdə isə bir Ceyranbatan su anbarı var. O da yenə kənardan gələn suların hesabınadır. Yəni yağış sularını biz istifadə edə bilmirik. Abşeron yarımadasında, təəssüf ki, illik yağış miqdarı da çox aşağıdır. Yalnız və yalnız qənaət hesabına biz su probleminin öhdəsindən gələ bilərik. Əgər dağlara qar yağarsa, onda bir az su ehtiyatlarımız yaranır. Amma, təəssüf ki, biz buna ümid ola bilmərik. Çünki bu, təbiətin öz nizamıdır".
Sadiq Cavadov
