Venesuela və İranın neft ixracatına qarşı qoyulan sanksiyalardan, habelə, “OPEC+” ölkələrin gündəlik hasilatı azaltmasından sonra neftin qiymətinin bahalaşacağı qeyd olunurdu. Ekspertlər tərəfindən həmçinin, ABŞ-Çin ticarət müharibəsinin də dünya bazarında neftinin qiymətinin artmasına səbəb olacağı bildirilirdi. Ancaq son iki həftə ərzində neftin qiyməti nəinki artmadı, hətta 70 dollardan da aşağı düşdü. Dünyada baş verən hadisələrin bahalaşmaya səbəb olacağı dövrdə qiymətlərin ucuzlaşmasına səbəb nədir? İqtisadçı alim Vüqar Bayramov məsələyə öz feysbuk profilində aydınlıq gətirib. İqtisadiyyat.Az iqtisadçının həmin paylaşımını oxucularına təqdim edir.

“Neft yenidən ucuzlaşmağa başlayıb. Bir müddət öncə hər bareli 73 dollar ətrafında alqı-satqı edilən Brent markalı neft indi 65 dollardan ucuzdur. Bununla da son 3 həftə də neftin hər barelinin qiymətinin 8 dollar azaldığı bəlli olur. Bu ay Birləşmiş Ştatların İrana qarşı sanksiyaları genişləndirməsinə və cənub qonşumuzun neft ixrac imkanlarının minimumlaşmasına baxmayaraq “qara qızıl” dəyər itirməyə başladı. Son qiymət azalmaları şist neft istehsalının artması, Səudiyyə Ərəbistanının gələn aydan hasilatı artacağı ilə bağlı yayılan xəbərlər və ən əsası ABŞ Prezidentinin enerji məhsullarının qiymətinin azalmasının zəruruliyi ilə bağlı bəyanatlar və eləcə də twitləri ilə əlaqədardır”.

Vüqar Bayramov, dünya bazarında neftin ucuzlaşmasının Azərbaycanın gündəlik gəlirlərinə necə təsir etməsinə də aydınlıq gətirib: “Qlobal neft təklifini gündəlik 101.42 milyon barel olduğunu nəzər alsaq bir zəng neft ölkələrinin “qara qızıl” satışından gündəlik gəlirinin 811 milyon dollar azalmasına səbəb olub. Azrəbaycanın gündəlik neft ixracatınn 798 min barel olduğunu nəzərə alsaq o zaman son qiymət azalmalarının ölkəmizə daxil olan gündəlik neft gəlirlərini 6.4 milyon dollar azaltdığı aydın olur. Qeyd edək ki, bu mənfəət gəliri deyil, xərclər daxil olmaqla Əməliyyat Şirkətinin payı daxil olmaqla əldə edilən bütün gəlirdir”.

Ekspert, enerji ölkələrinin neft asılılığının aradan qaldırılmasını prioritet məsələ hesab edib: “Son qiymət azalmaları bir daha təsdiq edir ki, neft ölkələri üçün enerji gəlirlərindən asılılığın aradan qaldırılması əsas prioritet olmalıdır. Bu həmçinin “neft bumunun” bir daha qayıtmasının mümkünsüzlüyünə işarədir. Azərbaycan üçün də həm ixracatda, həm də büdcə gəlirlərində neftin payının azaldılması növbəti illərdə də əsas hədəf olaraq qalmalıdır. Kənar müdaxilələr ilə istənilən zaman neftin qiymətinin kəskin ucuzlaşması mümkündür. Beləliklə, neftin qiyməti məqbul hesab olunsada belə son baş verənlər enerji bazarı üçün nikbin əhval-ruhiyyə ilə formalaşdırmır. Bütün hallarda, Beynəlxalq Enerji Akademiyasının rəhbərinin bəyan etdiyi kimi, neft ölkələri üçün neftdən asılılığın aradan qaldırılması və iqtisadiyyatın şaxələnməsi yeni “şokların təsirlərindən” sığortalanmağın yeganə alternativsiz yolu olaraq qalmaqdadır”.

Mehman Nəbiyev