Öətn gün Bakının Binə qəsəbəsində yerləşən dönərxanadan dönər alan məktəblilərin zəhərlənməsi gündəmin əsas mövzularından biridir. Qəsəbədə yerləşən 88, 117, 121 və 149 nömrəli tam orta məktəblərdə təhsil alan 21 şagird aldıqları dönərdən zəhərləniblər. Onlar xəstəxanaya yerləşdirilib və həmin iaşə müəssisəsinin isə bir manatlıq dönər satılan dönərxana olduğu məlum olub və onun fəaliyyəti dayandırılıb. Ekspertlər hesab edir ki, bir manata təklif olunan dönərin əti keyfiyyətsiz və zərərlidir. Onlar hazırda ölkədə mal və toyuq ətinin, eləcə də bu qidanın hazırlanmasında istifadə olunan çörəyin və digər əlavələrin real qiymətinə əsasən, dönərin bir manata təklif olunmasında qeyri-müəyyənliklərin olduğunu söyləyirlər. Bəs görəsən, son zəhərlənmə faktı hansı dönərxanaların bağlanmasına səbəb ola bilər?

Mövzu ilə bağlı Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında bildirib ki, bu gün dönərxanalar cəmiyyətin bəlasına çevrilib. 

Azərbaycanda 15 mindən çox dönərxananın fəaliyyət göstərdiyini deyən ekspert xatırladıb ki, 2006-ci ildə quş qripinin tüğyan etdiyi vaxtda quş ətindən dönərin satışı qadağan olunub. Onun sözlərinə görə, bu qadağanın qüvvədə olmasına baxmayaraq, hələ də toyuq dönərləri satılır. 

"Ucuz qiymətə dönər satan dönərxanaların fəaliyyəti ilə bağlı ciddi addımlar atılmalıdır"

E.Hüseynov zəhərlənməyə təsir edən amilləri də açıqlayıb: "Toyuq əti çox tez xəstəlik, zəhərlənmə əmələ gətirən məhsullar kateqoriyasındadır. Ölkədə dönər hazırlayan 2 müəssisə var ki, orada da xüsusi avadanlıq var və istər toyuq, istərsə də heyvan dönəri hazırlananda onu minus 40 dərəcə şok dondurmadan keçirir və ətdə nə xəstəlik varsa hamısı məhv olur. Dönərdən zəhərlənməyə səbəb ətin üz tərəfdən bişsə də, içinin çiy qalması olur. Belə ki, dönərin hazırlanması zamanı içindən heyvan xəstəliklərinin, mikrobların, baytar dərmanları qalıqlarının toplaşdığı maye siniyə axır, bu zaman üz tərəfdən qızardılmış hissəni həmin maye ilə qarışdırıb alıcıya verirlər. Bu, çox zaman təhlükə yaradır. Lakin ət minus 40 dərəcə şok dondurmadan keçiriləndə qeyd etdiyim bütün mikroblar məhv olur".

"Bu gün regionlardan Bakıya ölmüş heyvan və at ətləri, murdar ətlər gətirilir. Biz dəfələrlə xəbərlərdə bu kimi halları görmüşük. Sevindirici haldır ki, hüquq-mühafizə orqanları bu məsələyə ciddi nəzarət edir və bunun qarşısını almağa çalışırlar. Bu kimi zərərli ət satışı ilə məşğul olanlar da məsuliyyətə cəlb edilirlər. Amma hamımız bilirik ki, dönərxanalarda bu cür ətlərə tələb yüksək səviyyədədir. Halbuki dönər alarkən ona qidanın hazırlanması ilə bağlı qaydalar və tibbi müayinədən keçdiyini göstərən sənəd təqdim olunmalıdır. Bir sözlə, dönərxanalar ciddi şəkildə nəzarətə götürülməlidir. Ucuz qiymətə dönər satan dönərxanaların fəaliyyəti ilə bağlı ciddi addımlar atılmalıdır", - E.Hüseynov əlavə edib.

"Bir manatlıq dönərxanalara nəzarət sərtləşdirilməlidir"

Təhsil eksperti Elçin Əfəndi isə İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında bildirib ki, dönərin ucuz qiymətə satılması onun tərkibində təmiz və sağlam ətin olmasını şübhə altına salır.

Onun sözlərinə görə, indiki məqamda ətin qiyməti nəzərə alınarsa, 1 manatlıq dönərin içindəki ətin keyfiyyətli olması real görünmür:

"Əgər zəhərlənmə faktı məktəb daxilində olarsa, bu halda Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi, Elm və Təhsil Nazirliyi məsələyə ciddi yanaşmalıdır. Əgər baş verən hadisə məktəbdən kənarda olarsa, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və digər müvafiq qurumların səlahiyyətindədir. Bütün hallarda bu gün dönərə tələbatın əskər hissəsini məktəblilər təşkil edir. Ona görə də valideynlər diqqətli olmalı və uşaqlarının istənilən yerdən qida almasına mane olmalıdırlar. Ümumiyyətlə, vətəndaşlar 1 manatlıq dönər almaqdan imtina etməlidir. Binə qəsəbəsində baş verən zəhərlənmə faktı ciddi həyəcan siqnalıdır. Həmin dönərxananın bağlanması o demək deyil ki, oxşar hadisə təkrar yaşanmayacaq. Ona görə də dönərxanalara nəzarət sərtləşdirilməlidir. Dönər, o cümlədən “fast-food” satılan ərazilər müntəzəm olaraq müşahidə altında olmalıdır". 

Qeyd edək ki, Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) müfəttişləri tərəfindən məktəblilərin zəhərləndiyi "Şah dönər" ictimai iaşə müəssisəsinə baxış keçirilib, müəssisədə istifadə edilən bişmiş toyuq ətindən, ayrandan, dönər çörəyindən, mayonezdən, tərəvəzlərdən və digər məhsullardan nümunələr götürülərək müayinə məqsədilə Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyasına təqdim olunub. Hazırda müvafiq qurumların əməkdaşları ilə birgə araşdırmalar davam etdirilir. 

Gülşən Şərif