İsraillə HƏMAS arasında mövcud toqquşmalar Yaxın Şərq regionu üçün əhəmiyyətli nəticələrə səbəb ola bilər. Eyni zamanda, Azərbaycanın həm İsrail,  həm də Fələstinlə müəyyən əlaqələrinin olduğunu nəzərə alsaq, bu məsələ ölkəmiz üçün də önəm kəsb edən məsələlərdəndir. Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına əsasən, İsrail Azərbaycanın ikinci ən böyük neft idxalçısı, 6-cı ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. Digər tərəfdən Azərbaycanın həm müsəlman, həm də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv ölkəsi olaraq Fələstinlə müəyyən münasibətləri var. Yaxın Şərqdə baş verən geosiyasi gərginlik Azərbaycan iqtisadiyyatına hansı təsirlərini göstərə bilər?

Sabiq maliyyə naziri, iqtisad elmləri doktoru, professor Fikrət Yusifov İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında bildirib ki, Yaxın Şərqdə baş verən hadisələrin Azərbaycan iqtisadiyyatına hər hansı bir formada təsiri az inandırıcı görünür.

Azərbaycanın Yaxın Şərqdə ən böyük ticarət tərəfdaşının İsrail olduğunu vurğulayan Fikrət Yusifov 2022-ci ildə Azərbaycandan İsrailə 1 milyard 683 milyon ABŞ dolları həcmində məhsulun ixrac olunduğunu xatırladıb:

“Bu gün səhərdən etibarən Həmasla İsrail 4 günlük atəşkəs elan ediblər. Hər iki tərəfin əsas məqsədi atəşkəsdən istifadə edib əsirləri dəyişməkdir. İnanaq ki, bu addım Yaxın Şərqdə başlanan müharibə alovunun cilovlanması istiqamətində başlanğıc olacaqdır. Azərbaycanın Yaxın Şərqdə ən böyük ticarət tərəfdaşı İsraildir. 2022-ci ildə Azərbaycandan İsrailə 1 milyard 683 milyon ABŞ dollar həcmində məhsul ixrac olunmuşdur. Bəlli məsələdir ki, bu ixracın böyük əksəriyyətini neft və neft məhsulları təşkil edir. Rəsmi statistikamız 2022-ci ildə İsraildən 35,7 milyon dollarlıq həcmində məhsul idxal etdiyimiz barədə məlumat verir. Lakin məlumdur ki, Azərbaycan İsraillə hərbi sahədə ciddi əməkdaşlıq edir. 44 günlük ikinci Qarabağ Savaşında İsraildən alınmış pilotsuz uçuş aparatlarının və digər müasir hərbi texnikaların qələbəmizdəki rolunu heç kim dana bilməz. Hesab edirəm ki, Yaxın Şərqdə ən yaxın tərəfdaşlarımız olan İsraillə bundan sonra da əməkdaşlığımız eyni səviyyədə davam edəcəkdir”.

O həmçinin qeyd edib ki, Yaxın Şərqdə başlanmış müharibə yaxın vaxtlarda cilovlanmasa, Azərbaycan iqtisadiyyatına da mənfi təsir göstərəcək:

“Yaxın Şərqdə başlanmış bu müharibə yaxın vaxtlarda cilovlanmasa, onun böyüyüb daha geniş müstəviyə keçməsi ehtimalı böyük olacaqdır. Əgər bu baş verərsə, o halda, müharibə öz miqyası ilə bütün dünya iqtisadiyyatına, o cümlədən, Azərbaycan iqtisadiyyatına da mənfi təsirlər göstərəcəkdir. İlk növbədə, dünya bazarlarında neftin qiymətləri kəskin şəkildə azala bilər ki, bu da Azərbaycan daxil, neft ölkələrinin hər birinin iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərər”.

Yaxın Şərq məsələləri üzrə ekspert Kənan Rövşənoğlu isə İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında Fələstin-İsrail arasında mövcud münaqişənin Azərbaycana birbaşa təsirlərinin olmayacağını söyləyib.

O vurğulayıb ki, Azərbaycan bu müharibədə beynəlxalq qanunlara istinad edir, həm İsraillə, həm də Fələstinlə münasibətlərini qoruyur: "Buna görə də müharibə bitdikdən sonra belə Azərbaycanın bu ölkələrdən hər hansı biri ilə problemlərinin olacağını gözləmirəm. Bundan başqa, BMT-nin üzv ölkəsi olaraq Azərbaycan Fələstin məsələsində bu təşkilatın qətnamələrinə istinad edir".

Ekspert bildirib ki, Azərbaycanın xarici siyasətində əsas prioritet BMT-nin qətnamələri əsasında məsələnin həllini tapmasıdır: “Yaxın Şərqdə gedən proseslər coğrafi baxımdan Azərbaycan ərazilərinə çox da yaxın deyil. Buna baxmayaraq bizim hər iki münaqişə tərəfləri ilə - həm İsrail, həm də Fələstinlə müəyyən əlaqələrimiz var. İsraillə yaxın iqtisadi-siyasi əlaqələr cəhətdən, digər tərəfdən müsəlman ölkəsi və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv ölkəsi olaraq Fələstinlə müəyyən münasibətlərimiz var. Biz BMT-nin üzv ölkəsi olaraq Fələstin məsələsində bu təşkilatın qətnamələrinə istinad edirik. Bu məsələdə Azərbaycanın xarici siyasətində əsas prioritet BMT-nin qətnamələrinə əsasında məsələnin həllini tapmasıdır. Bu, ABŞ-də daxil olmaqla əksər dünya ölkələrinin dəstəklədiyi 242 saylı qətnamədir. 1967-ci il müharibəsindən sonra qəbul olunmuş qətnaməyə əsasən, həmin ərazilərdə iki dövlət - İsrail və Fələstin ölkələri yaradılmalıdır. İsrail işğal etdiyi ərazilərdən 1967-ci il müharibəsinə qədər olan sərhədlərə qayıtmalıdır və azad edilən ərazilərdə Fələstin dövləti yaradılmalıdır. Azərbaycan bu müharibədə həmin qətnaməni dəstəkləyən ölkədir”. 

Sadiq Cavadov