Təzə ilin gəlişinə sayılı günlər qalıb. Yeni ilə iki həftə qalmasına baxmayaraq, ölkədə bayram əhvali-ruhiyyəsi hiss olunmağa başlayır. Artıq insanlar bayram alış-verişi üçün hazırlıqlar görür, Yeni il süfrəsinin təamlarını nəzərdən keçirirlər. Ekspertlər deyir ki, əvvəlki illərdən fərqli olaraq, bu il bayram öncəsi məhsulların qiymətində artım o qədər də müşahidə edilmir. Onlar əksinə, bir sıra ərzaq və qeyri-ərzaq məhsullarının qiymətində müəyyən ucuzlaşmaların baş verdiyini söyləyir.

İqtisadçı Xalid Kərimli İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında bildirib ki, əslində istehlak mallarının qiymətində endirim yoxdur. Sadəcə əvvəlki qiymətlər endirim adı ilə qələmə verilir.

Əksər məhsulların qiyməti yenə də bahadır

Onun sözlərinə görə, son 2 ildə inflyasiya səviyyəsinin yüksəlməsi qiymətlərə təsirsiz ötüşməyib və buna görə də məhsulların qiymətində artım yaranıb: "Lakin bu il ölkəmizdə inflyasiyanın səviyyəsi aşağı düşüb və inflyasiya birrəqəmli həddə çatıb. Eyni zamanda idxal inflyasiyasının da aşağı düşməsi müşahidə olunur. Yəni gətirilən malların maya dəyəri aşağıdır. Bütün hallarda insanlar əvvəlki kimi rahatlıqla alış-veriş edə bilmirlər. Çünki əksər məhsulların qiyməti yenə də bahadır. Qiymətlərin yüksəlməsinin alıcılıq qabiliyyətinə mənfi təsiri isə qaçılmazdır. Artıq insanlar alış-veriş edərkən daha praqmatik davranırlar. Qiymətlər bahalaşdığı halda gəlirlərin artmaması insanların xərclənən pulu daha düzgün istiqamətdə yönəltməsinə səbəb olub". 

Geyim mağazalarındakı endirimlərə də toxunan iqtisadçı qeyd edib ki, mövcud vəziyyətdə geyim mağazalarına rəqabət olan onlayn satış kanalları mövcuddur: "Artıq əksər insanlar öz geyimlərini onlayn şəkildə sifariş etməyə üstünlük verirlər. Xüsusən də ay üzrə 300 dollarlıq limitin təyin olunması vətəndaşlar üçün əlverişli imkan yaradır. Nəticədə qeyri-ərzaq mağazalarının alıcı kütləsi azalıb".  

Martdan sonra məhsullar bahalaşacaq

İqtisadçı Razi Abasbəyli isə İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında dünya bazarında sentyabr-oktyabr aylarından etibarən bu günə kimi ucuzlaşmanın davam etdiyini söyləyib. 

Onun sözlərinə görə, bu ucuzlaşma ölkəmizdə özünü cüzi şəkildə göstərməyə başlayıb: "Halbuki bu təsir daha effektiv şəkildə ola bilərdi. Gömrük syasətində bir sıra yumşalmalar baş verərsə, dünya bazarındakı ucuzlaşma ölkəmizdə davamlı olaraq müşahidə oluna bilər. Bu ilin sentyabr-oktyabr aylarından etibarən dünya bazarında bir sıra ərzaq məhsullarının qiymətində ucuzlaşma baş verib. Xüsusən də şəkər və şəkər tozunun, bitki yağlarının və dənli bitkilərdən hazırlanan qida əlavələrinin qiyməti aşağı düşüb. Dünya bazarında bitki yağlarında ucuzlaşma 25-30 faiz civarında müşahidə olunub. Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində əsas buğda istehsalçısı olan ölkələr bir neçə illik ehtiyatlarını təmin etmişdilər. Ona görə də dünya bazarı doymuş vəziyyətdə idi. Nəticə etibarilə qiymətlərdə də ucuzlaşma prosesi başlamışdı. Gələn ilin yanvar-fevral aylarında qiymətlərdə ucuzlaşmanın davam edəcəyi gözləniləndir". 

R.Abasbəyli xatırladıb ki, Azərbaycan dünya bazarında idxalçı dövlətlər sırasındadır: "Ölkəmiz ərzaq məhsullarının 93 faizini idxal edir. Lakin bayram öncəsi qiymətlərin ucuzlaşmasına bir sıra amillər də təsir edib. Ölkədə manatın alıcılıq qabiliyyətinin və inflyasiya göstəriciləri sürətlə yüksəlməkdədir. Nəticədə vətəndaşların alıcılıq qabiliyyətində artım yoxdur. Gələn ilin dövlət büdcəsi ilə bağlı açıqlama da onu göstərir ki, 2024-cü ildə pensiya və əmək haqqlarında ciddi artım baş verməyəcək. Yəni artımlar 11 faizi keçməyəcək. Bu isə bazara psixoloji təsir göstərib. Əgər artım 30-40 faiz civarında olsaydı, bu halda bazarda bahalaşma müşahidə olunacaqdı. Ümumilikdə, qiymətlərin ucuzlaşması mart ayına kimi davam edəcək. Daha sonra isə qiymətlər yenidən bahalaşacaq".

Beynəlxalq təcrübəyə əsasən, bayram öncəsi qiymətlər düşür

İqtisadçı Eyyub Kərimli isə İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında qiymətlərin ucuzlaşmasını müsbət hal kimi dəyərləndirib. Onun sözlərinə görə, bu, sahibkarların iqtisadi oyun qaydaları mənimsədiyini göstərir:

"Hər il bayram öncəsi qiymət artımının baş verməsi ölkəmizdə sahibkarların və marketinq siyasətinin yetərincə mənimsənilməməsi ilə bağlıdır. Çünki beynəlxalq təcrübəyə əsasən, bayram öncəsi qiymətlərdə ucuzlaşma baş verməlidir. Nəticədə dövriyyə böyüyür, müştəri axını artır və sahibkar daha çox gəlir əldə edə bilir. Bu isə sahibkarın gələcəkdə daha çox gəlir əldə etməsinə yol açır. Təəssüf ki, ölkəmizdə bəzi inhisarçılar bayram öncəsi süni qiymət artımına yol verirlər. Ümid edirəm ki, gələcəkdə sahibkarlar bu cür sui-istifadə hallarına yol verməyəcəklər".

Gülşən Şərif