"Azərbaycan dünyanın iqtisadi ticarət müstəvisinin bir parçası olduğundan Yaxın Şərqdə baş verən hadisələrin birbaşa və dolayı təsirlərindən biz də sığortalı deyilik".
Bu sözləri İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında sabiq maliyyə naziri, iqtisad elmləri doktoru, professor Fikrət Yusifov deyib.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycan hökuməti bütün bunları nəzərə alaraq dünyanın bu qaynar regionunda baş verən hadisələrin gedişini daimi diqqətdə saxlamalıdır: "Həmçinin hökumət onların bizim iqtisadiyyatımıza və xarici ticarət əlaqələrimizə mümkün təsirlərini öncədən təhlil edərək, alternativ addımlar atmağa hazır olmalıdır".
F.Yusifov Yəmən üsyançı hərəkatının (husilər) artıq xeyli vaxtdır Qırmızı dənizdən keçən gəmiləri atəşə tutduğunu xatırladıb. Professor söyləyib ki, onlar əvvəlcə İsrailin Qəzza zolağındakı hərəkətlərinə cavab olaraq yalnız İsrailə hərbi yüklər daşıyan gəmilərə raketlər atdıqlarını iddia etsələr də, sonradan İsraillə əlaqəsi olmayan digər ticarət gəmilərinə də atəş açaraq, regiondakı vəziyyəti daha da dramatikləşdiriblər:
"Bu gün dünya ticarətinin 12 faizə qədər yükləri, qlobal dəniz neft ticarətinin isə 9 faizdən çox yükləri Qırmızı dəniz vasitəsilə daşınır. Bu dənizin girişindəki iki dar boğaz - Süveyş kanalı və Bab əl-Məndeb boğazı qlobal iqtisadiyyat üçün kritik əhəmiyyətə malikdir. Bab əl-Məndeb boğazının eninin 26 km olması oradan keçən gəmiləri qurudan asanlıqla atəşə tutmağa imkan verir.
Yəmənin qərb sahillərinin bir hissəsini nəzarətdə saxlayan husilər indi dünya iqtisadiyyatının durumuna ciddi təsir etmək imkanına malikdilər".
İqtisadçı deyir ki, husilərin bu qədər aktiv müqavimətinin arxasında İranın dayandığı deyilsə də, İran israr edir. Onun sözlərinə görə, İran husilərin müstəqil hərəkət etdiyini və hər bir qərarı da onların özünün verdiyini iddia edir:
"İranın bu israrına baxmayaraq, husilərin bir çox məqsədlərinin İranın hədəfləri ilə üst-üstə düşməsi Qərb ölkələrində onların İran tərəfindən idarə olunmasına dair şübhələr yaradır. Tarixdə heç kim Yəməni və ya heç olmasa onun bir hissəsini fəth etməyi bacarmayıb. Husilər Yəmənin ərazisinin yalnız bir hissəsinə, o cümlədən Qırmızı dəniz sahilinə nəzarət edirlər. ABŞ yaranmış vəziyyəti nizama salmaq üçün yollar axtarır. Amerikalılar başa düşürlər ki, hərbi üstünlüklərinə baxmayaraq, Yəmənə daxil olmaq çox təhlükəlidir. Buna görə də onlar bu sulardan beynəlxalq yüklərin daşınmasının təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə təxminən 12 ölkədən ibarət koalisiya yaratmağa çalışırlar. Birləşmiş Ştatlar Administrasiyasının yaranmış vəziyyətlə bağlı başqa bir çıxış yolu yoxdur. ABŞ ya dünya ticarətinin qarşısında böyük əngələ çevrilən bu maneəni aradan qaldırmalı, ya da regiondakı “dünya polisi” rolunu husilərə və onların dəstəkçisi olan İrana təhvil verməlidir".
Bölgədə gərginliyin gündən-günə artdığını bildirən F.Yusifov qeyd edib ki, Qırmızı dəniz və Süveyş kanalı vasitəsilə yük daşıyan ticarət gəmilərinə raket və dronlar vasitəsilə hücum edən husilər artıq bu yolla yüklərin daşınmasının qarşısını 90% alıblar:
"Süveyş kanalından yükdaşımaların bu qədər azalması Misir iqtisadiyyatı və onun maliyyə sistemi üçün böyük bir fəlakət yaşada bilər. Bu kanalla daşınan yüklər hesabına Misir dövlətinin xəzinəsinə hər gün 13 milyon dollar vəsait daxil olur. Dövlət büdcəsinin xərcləri 40 milyard dollar ətrafında olan və bu xərclərin yarısına qədərini xarici borcların bağlanmasına yönəldən bir dövlət üçün il ərzində bir neçə milyard dollar gəlirin itirilməsi çox acı nəticələrə gətirib çıxara bilər. Digər tərəfdən Yəmənə hərbi müdaxilə olduqca təhlükəlidir. Husilərin gəmilərə hücumlarından sonra ABŞ və Böyük Britaniyanın Yəmənə cavab zərbəsi Qərbi qlobal iqtisadiyyata mənfi təsir edəcək yeni uzunmüddətli münaqişəyə sürükləyə bilər. Bir sözlə, münaqişənin dərinləşməsi və onun aktiv hərbi fazaya keçməsi dünyada ticarət əlaqələrinin pozulmasına, enerji qiymətlərinin yüksəlməsinə, iqtisadi artımın yavaşlamasına, yüksək inflyasiyaya və geosiyasi qeyri-sabitliyə gətirib çıxara bilər".
Sadiq Cavadov