İqtisadiyyat.az xəbər verir ki, tədqiqat "Proceedings of the National Academy of Sciences" (PNAS) jurnalında dərc olunub.

Müəyyən olunub ki, neyroşəbəkəyə əsaslanan süni intellekt modelləri təlim məlumat bazasında olmayan hadisələri proqnozlaşdıra bilmir. Bu isə o deməkdir ki, süni intellekt çox nadir, lakin dağıdıcı hadisələri – məsələn, 5-ci kateqoriyalı qasırğalar, ekstremal quraqlıqlar və misli görünməmiş daşqınlar – "qaçıra" bilər.

“Süni intellekt modelləri elmi baxımdan möhtəşəm bir nailiyyətdir, lakin onlar möcüzə deyil. Biz bu modellərdən cəmi bir neçə ildir istifadə edirik, inkişaf üçün isə böyük potensial mövcuddur”, – deyə araşdırmanın müəlliflərindən biri, Çikaqo Universitetinin geofizika üzrə dosenti Pədram Həsənzadə bildirib.

Süni intellekt əsaslı hava proqnozu modelləri ChatGPT-yə bənzər şəkildə işləyir: onlar tarixi məlumatlar əsasında öyrənir, müəyyən qanunauyğunluqları aşkarlayır və proqnoz verir. Üstəlik, bu modellər ənənəvi superkompüter tələb edən üsullardan daha sürətli və enerji baxımından səmərəlidir.

Amma əsas problem ondadır ki, süni intellekt görmədiyi şeyi proqnozlaşdıra bilmir. Bunu yoxlamaq üçün tədqiqatçılar modeli 2-ci kateqoriyadan yuxarı qasırğaların məlumatları olmadan təlimatlandırıblar və sonra ondan 5-ci kateqoriyalı qasırğaya səbəb olan hava şəraitini proqnozlaşdırmağı istəyiblər. Nəticədə, model bu təhlükəli hava hadisəsini ciddi şəkildə "kiçiltmiş" və dəyərləndirə bilməmişdir. Belə yanlış proqnozlar insan itkisi və infrastruktur zərərləri ilə nəticələnə bilər.

“O bilirdi ki, tufan yaxınlaşır, lakin hər dəfə maksimum 2-ci kateqoriyanı proqnozlaşdırırdı”, – deyə araşdırmanın digər müəllifi, Çikaqo Universitetinin əməkdaşı Yunsyan Sun bildirib.

Amma tədqiqatda ümidverici nəticələr də var: əgər model daha əvvəl oxşar hadisələri öyrənibsə – hətta dünyanın başqa bir regionunda belə – o zaman nadir hava hadisəsini düzgün proqnozlaşdıra bilər. Məsələn, model Sakit okean fırtınalarına dair təcrübəsi varsa, Atlantikadakı güclü qasırğanı da əvvəlcədən görə bilir.