“Exit-poll” seçicilərin səsvermədən çıxdıqdan sonra onların hansı namizədə və ya partiyaya səs verdiklərini soruşmaqla seçki günü həyata keçirilən sosioloji sorğu növüdür.

İqtisadiyyat.az "Seçki 2024" Müstəqil Media Mərkəzinə istinadən bildirir ki, bu sorğular, seçkilərin rəsmi nəticələri elan edilmədən əvvəl onun nəticələrini təxmin etməyə imkan verir. “Exit-poll”ların əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, onlar seçkilərin nəticələrinə dair ilkin təsəvvür yaradır, medianın və ictimaiyyətin seçki prosesinə olan marağını artırır. Həmçinin seçicilərin əhval-ruhiyyəsini və seçici fəallığını təhlil etməyə imkan verir.

“Exit-poll” təşkil etməyin hüquqi əsasları

Azərbaycanda “exit poll”ların keçirilməsi Seçki Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Seçki Məcəlləsinə əsasən, “exit-poll” keçirmək istəyən təşkilatlar Mərkəzi Seçki Komissiyasında (MSK) qeydə alınmalı və bu proses qanunla müəyyən olunmuş qaydalara uyğun həyata keçirilməlidir. Məcəllə “exit-poll”ların keçirilməsində şəffaflıq və obyektivliyi təmin etmək üçün müəyyən tələblər qoyur. Bu tələblərə seçki məntəqələrinin seçilməsi, sorğunun obyektiv və tərəfsiz aparılması, həmçinin, sorğunun nəticələrinin səsvermə başa çatana qədər məxfi saxlanılması daxildir. Qanunvericilik, “exit-poll”ların nəticələrinin düzgün və etibarlı olmasını təmin etməyə yönəlib.

MSK və “exit-poll”u keçirən təşkilatlar

MSK əvvəlki seçkilərdə olduğu kimi, parlament seçkilərində də “exit-poll” keçirmək istəyən təşkilatlara şərait yaradıb. Belə sorğu keçirmək niyyətində olan təşkilatların qeydiyyatı üzrə MSK artıq müsbət qərarlar da qəbul edib. MSK çalışır ki, “exit-poll”lar qanunvericiliyə uyğun şəkildə aparılsın və seçki prosesində şəffaflıq təmin olunsun. Odur ki, MSK “exit-poll” keçirən təşkilatlara qaydalar çərçivəsində fəaliyyət göstərmələri üçün münbit şərait yaradır. Bu, həm yerli, həm də beynəlxalq təşkilatların işini asanlaşdırır, səsvermə barədə onların obyektiv və etibarlı nəticələr təqdim etmələrinə kömək edir.

Beləliklə, Azərbaycanda keçiriləcək parlament seçkiləri zamanı “exit poll”ların aparılması seçki prosesinin şəffaflığını və ədalətliliyini artırmağa xidmət edir. MSK-nın bu prosesə qatılmaq istəyən təşkilatlar üçün zəruri şərait yaratması isə demokratik seçki mühitinin qorunmasına töhfə verir.