Son günlər qızıl öz tarixi maksimumunu yeniləməyə davam edir. Birja məlumatlarına əsasən, Nyu-Yorkun COMEX əmtəə birjasında qızılın bir troya unsiyası üzrə aprel fyuçerslərinin qiyməti 0,64% artaraq 3 025,22 ABŞ dollarına bərabər olub. COMEX-də gümüşün bir unsiyası üzrə may fyuçerslərinin qiyməti isə 0,73% artaraq 34,56 ABŞ dollarına bərabər olub. Qızılın qiymətində baş verən bu dəyişiklik təbii ki, Azərbaycanın qızıl və zərgərlik bazarına da təsirsiz ötüşmür.
Bəs görəsən bütün tarixi boyu investorlar üçün “güvənli liman” rolunu oynayan qızılın qiymətindəki artım prosesi bundan sonra necə inkişaf edəcək? Bu vəziyyətin Azərbaycanın qızıl və qiymətli daş bazarlarına təsiri hansı səviyyədə olacaq?
Qiymətli metallar və qiymətli daşlar üzrə Texniki Komitənin sədri Rövşən Əmircanov İqtisadiyyat.az-a deyib ki, bu gün qızılın qiyməti ilk dəfə olaraq bir unsiya üçün 3,030 dollara çatıb və 2025-ci ildə həm qızıl, həm də gümüşün qiymətlərinin daha da artacağı proqnozlaşdırılır.
Onun sözlərinə görə, yalnız qızılın deyil, digərlərinin də qiymətində dəyişikliklər müşahidə olunub, xüsusilə gümüşün qiyməti artıb: “Hazırda London Əmtəə Birjasında qızılın qiyməti 3,010 - 3,025 ABŞ dolları aralığında, gümüş isə bir unsiya üçün 34 ABŞ dolları səviyyəsində qiymətləndirilir. Platin 1,000 - 1,015 ABŞ dolları, palladium isə 990 - 1,000 dollar arasında dəyişir”.
Qızıla olan tələbatın yüksək qalması nəticəsində, 2025-ci ildə qlobal iqtisadi və geosiyasi təsirlər fonunda qızıl və gümüşün qiymətlərinin artımının davam edəcəyinin gözlənildiyini vurğulayan sədr söyləyib ki, hazırkı siyasi və iqtisadi gərginliklər yaxın zamanda azalmayacağı üçün qiymət artımının davam etməsi ehtimalı güclüdür: “2025-ci ilin növbəti aylarında qızılın qiymətinin 3,000 - 3,500 dollar aralığında ticarət olunacağı proqnozlaşdırılır. Bu qiymət artımına əsasən, qlobal geosiyasi gərginliklər və beynəlxalq qeyri-sabitlik mühüm rol oynayır, eyni zamanda investorların daha təhlükəsiz aktivlərə, xüsusən də qızıla yönəlməsinə səbəb olur”.
R.Əmircanov bildirib ki, qlobal maliyyə analitiklərinin təhlillərinə əsasən, 2025-ci ildə dünya iqtisadiyyatında qeyri-müəyyənlik səviyyəsinin yüksək qalacağı proqnozlaşdırılır. Onun sözlərinə görə, yüksək inflyasiya və mərkəzi bankların sərt pul siyasətləri iqtisadi fəallığa mənfi təsir göstərə bilər:
“Bu şəraitdə, investorlar qeyri-müəyyənlikdən qorunmaq məqsədilə etibarlı sərmayə alətlərinə, xüsusilə də qızıla yönəlməyə davam edəcəklər. 2025-ci ilin qızıl bazarına dair proqnozlar da qiymət artımının davam edəcəyini göstərir. Geosiyasi və iqtisadi qeyri-sabitlik, qızılın təhlükəsiz investisiya vasitəsi olaraq mövqeyini daha da gücləndirəcək və investorların ənənəvi olaraq etibarlı aktivlərə, xüsusən də qızıla yönəlmələrini təmin edəcək”.
R.Əmircanov bildirib ki, bu qiymət artımı Azərbaycanın qızıl bazarına da birbaşa təsir göstərib və nəticədə zərgərlik məmulatlarının qiymətində yüksəlmə müşahidə olunur: “Əmtəə bazarında satışda olan qızılın qiyməti əsasən dünya birjasının qiymətinə və qızılın əyarına əsaslanır, əlavə olaraq məmulatın işçilik dəyəri də qiymətin formalaşmasında rol oynayır. Son bir ildə yerli bazarda 585, 750 və 999.9 əyarlı qızılın qiymətləri orta hesabla 40-45% artıb. Eyni zamanda, yüksək əyarlı sikkə və külçələrə olan tələbatda artım müşahidə olunur. Bu qiymətlilər investorlar tərəfindən sərmayə vasitəsi kimi qəbul edilməklə yanaşı, istehlakçılar tərəfindən də daha çox alınır. İqtisadi qeyri-sabitlik şəraitində, qızılın etibarlı bir aktiv olaraq dəyərini qoruyacağına inanan istehlakçılar, yüksək əyarlı məhsullara olan maraqlarını daha da artırıblar”.
“Qiymətli daşlar bazarında, xüsusilə brilyantların qiymətində azalma müşahidə olunur. Qiymət azalmalarının əsas səbəbi bazardakı təklif və tələbin dəyişkənliyidir. Digər qiymətli daşlar, məsələn, zümrüd, yaqut, sapfir və aleksandrit kimi daşların qiymətlərində də dəyişikliklər var. Bu qiymətli daşlar bazarda daha az təklif olunur və yerli bazara az sayda idxal edilir, nəticədə onların yerini əvəz edən alternativ yarımqiymətli və ya sintetik (süni) daşlar daha çox təklif olunur. Qiymətli daş bazarının brilyant seqmenti beynəlxalq Rapaport sistemi ilə tənzimlənir və bu sistem qiymət dəyişikliklərinə mühüm təsir göstərir. Rapaport qiymət siyahısı, brilyantların qiymətlərini müəyyən edən əsas amillərdən biridir və bazardakı təklif, tələbat, eləcə də brilyantın saflığı, rəngi, təraşlanması, çəkisi və digər parametrləri nəzərə alır. Bu sistem, qiymətli daşların ticarətində şəffaflığı təmin edir və qiymət dalğalanmalarını izləmək imkanı verir”, - R.Əmircanov əlavə edib.
İsmayıl Bakuvi
