Ötən il qlobal hərbi xərclər 2023-cü illə müqayisədə 9,4% artaraq 2,718 trilyon dollara çatıb və bu göstərici rekord səviyyə hesab olunur.

İqtisadiyyat.az xəbər verir ki, bu barədə Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) yeni hesabatında qeyd olunub.

Ekspertlərin fikrincə, dünyanın bütün regionlarında hərbi xərclər artıb, xüsusilə Avropa və Yaxın Şərqdə sürətli artım müşahidə olunub. Qeyd edilib ki, bu, soyuq müharibənin bitməsindən bəri ən böyük illik artımdır.

Beş ölkə - ABŞ, Çin, Rusiya, Almaniya və Hindistan dünyanın ümumi hərbi xərclərinin 60%-ni təşkil edib və ümumi xərclər 1,635 trilyon dollar təşkil edib. Ümumilikdə, ən çox müdafiə xərclərinə malik olan 15 ölkə 2024-cü ildə xərclərini artırıb. Qlobal ÜDM-in hərbi ehtiyaclara ayrılan payı isə bu dövrdə 2,5%-ə yüksəlib.

Araşdırmalara görə, ötən il 100-dən çox ölkə hərbi xərclərini artırıb. Belə ki, hökumətlər getdikcə daha çox hərbi təhlükəsizliyə diqqət yetirir. SIPRI-nin hesablamalarına görə, ötən il Rusiyanın hərbi xərcləri 149 milyard dollara çatıb ki, bu da 2023-cü illə müqayisədə 38% çoxdur. Ötən il ölkənin hərbi xərcləri ÜDM-in 7,1%-ni təşkil edib.

Ukraynanın hərbi xərcləri isə 2,9% artaraq 64,7 milyard dollara çatıb. Onun həcmi Rusiyanın hərbi xərclərinin 43%-nə bərabərdir. Ölkənin hərbi xərci ÜDM-in 34%-ni təşkil edib ki, bu da Ukraynanı hərbi maliyyə yükü baxımından dünyada birinci yerə qoyur.

Avropada (Rusiya da daxil olmaqla) hərbi xərclər 17% artaraq 693 milyard dollara çatıb. Ukraynada müharibə üçüncü ilinə qədəm qoyduqca, hərbi xərclər bütün qitədə artmaqda davam edir. Malta istisna olmaqla, bütün Avropa ölkələri 2024-cü ildə hərbi xərclərini artırıb.

Bu dövrdə Almaniyanın hərbi xərcləri 28% artaraq 88,5 milyard dollara çatıb. Bu isə Mərkəzi və Qərbi Avropada birinci, dünyada isə dördüncü ən yüksək səviyyədir. Eyni zamanda, Polşanın hərbi xərcləri 31% artaraq 38 milyard dollara çatıb ki, bu da ölkənin ÜDM-nin 4,2%-ni təşkil edir.

Bütün NATO üzvləri 2024-cü ildə hərbi xərclərini artırıb. Alyans ölkələri üzrə ümumi rəqəm 1,506 trilyon dollar təşkil edib. NATO-nun 32 üzvündən 18-i ÜDM-in ən azı 2%-ni orduya xərcləyib. Bu, NATO-nun 2014-cü ildə hərbi xərclərə dair təlimatları qəbul etməsindən bəri ən yüksək səviyyədir.

Hesabat dövründə ABŞ-nin hərbi xərcləri 5,7% artaraq 997 milyard dollara çatıb ki, bu da NATO-nun ümumi hərbi xərclərinin 66%-ni və dünya üzrə ümumi xərclərin isə 37%-ni təşkil edir.

NATO-nun Avropa üzvləri müdafiəyə ümumilikdə 454 milyard dollar xərcləyib ki, bu da alyansın ümumi xərclərinin 30%-ni təşkil edir.

2024-cü ildə Yaxın Şərqdə hərbi xərclər 15% artaraq 243 milyard dollara çatıb.

İsrailin hərbi xərcləri 65 faiz artaraq 46,5 milyard dollara çatıb ki, bu da 1967-ci ildən bəri ən böyük illik artımdır. SIPRI-nin məlumatına görə, bu, Qəzzada hərbi əməliyyatların davam etməsi və Livanın cənubunda Hizbullah təşkilatı ilə münaqişənin genişlənməsi ilə izah edilir.

Hesabatda deyilir ki, İsrail ÜDM-nin 8,8%-ni bu məqsədlərə xərcləyir ki, bu da dünyada ikinci ən yüksək göstəricidir. Livanın hərbi xərcləri iqtisadi böhran və siyasi təlatümlər səbəbindən uzun illər davam edən azalmadan sonra 58 faiz artaraq 635 milyon dollara çatıb.

Dünyada ikinci ən böyük hərbi xərclərə sahib olan Çin bu dövrdə xərclərini 7% artıraraq 314 milyard dollara çatdırıb. Asiya və Okeaniyadakı bütün hərbi xərclərin 50%-i bu ölkənin payına düşüb.

Yaponiyanın müdafiə xərcləri 21% artaraq 55,3 milyard dollara çatıb ki, bu da 1952-ci ildən bəri ən böyük illik artımdır.

Məlumata görə, Hindistanın hərbi xərcləri 1,6% artaraq 86,1 milyard dollara çatıb.

İranın hərbi xərcləri isə 10% azalaraq 7,9 milyard dollara enib.

 

Gözəl Azadəliyeva